Zomerse zondagmiddagen bracht ik als kind vaak door op het land van mijn opa. Het was een stukje grond met wat grasland, bos, een weiland voor paardjes, een grote moestuin, rondscharrelende kippen en natuurlijk Bella en Noortje; de twee honden van mijn opa. Ik speelde er verstoppertje met mijn neven en nichten. We dronken ranja die koel was gebleven in de koelbox van oma en ’s avonds aten we vlees van de door mijn opa gemaakte barbecue. Als ik denk aan een gelukkig leven, dan denk ik aan deze zondagmiddagen. Samen zijn met dierbaren, eten en drinken delen, genieten van de natuur en kleren aan die vies mogen worden.
Geluk als transactie
Ergens zijn we geobsedeerd geraakt door het streven naar geluk. Als we ons niet gelukkig voelen, komen we meteen in actie. Er staat een hele industrie klaar om ons daarbij te helpen. Het lijkt alsof geluk een transactie van je verwijderd is. Of het nu gaat om nieuwe schoenen, een nieuwe auto, een verre reis, een reep chocolade of een workout voor een strak, fit lichaam. De belofte is; bij aankoop krijg je instant geluk cadeau. Juist het streven naar dit type geluk maakt ons niet gelukkiger.
Het lijkt alsof geluk een transactie van je verwijderd is
Constant gelukkig zijn is een illusie. Sla een boek van Dirk de Wachter open en je leest waarom. Mens zijn betekent ook mindere dagen ervaren. Net zoals niet elke dag de zon schijnt, ben je ook niet alle dagen gelukkig. Dit weten wij best wel, maar ons gedrag erop aanpassen is moeilijker. Zeker omdat we steeds boodschappen voorgeschoteld krijgen waarin het tegendeel wordt beweerd. Zelfs op een menstruatie dag, kun je nog vrolijk en vol plezier in beweging zijn met je vriendinnen. Wat is er mis mee om bij menstruatieklachten je lichaam rust te geven en te accepteren dat je niet vrolijk, maar chagrijnig bent en een kort lontje hebt? Ja, ik heb het over mezelf.
Als je steeds geluk verwacht, raak je teleurgesteld. Het leven omvat meer dan gelukkige ervaringen. Er is ook verdriet, wanhoop, woede, frustratie, spijt. Geluk is een gevoel, het komt en het gaat. Net zoals die andere gevoelens. Zo wisselen hoop en wanhoop elkaar af, woede en plezier, frustratie en tevredenheid, voldoening en spijt.
Twee soorten geluk
In de psychologie zijn er twee concepten voor geluk: hedonisme en eudemonisme. Het geluk in de zin van genot, plezier, opwinding en gemak heet hedonisme. Dit type geluk geeft op korte termijn plezier. Hoe meer je je richt op hedonistisch geluk, hoe kleiner de kans dat je ook daadwerkelijk geluk vindt op de lange termijn. Hedonistisch geluk is vluchtig en zodra het geluksgevoel verdwenen is voelen we ons weer leeg dat zorgt voor een hunkering naar meer. Denk aan het eten van chips, de eerste chipjes zijn lekker. Het levert een geluksgevoel op. Als de bak leeg is, dan is het geluksgevoel voorbij. Of het kopen van nieuwe schoenen, zodra je ze een paar keer hebt aangehad is de nieuwigheid ervan af en daarmee ook het geluksgevoel. De ervaren bevrediging is van korte duur en het lege gevoel is terug.
Er is ook een ander soort geluk, genaamd eudemonisme . Dit gaat over zoeken naar vervulling van ons potentieel in het leven. Wat op de lange termijn een gevoel van zingeving geeft. Het woord is gebaseerd op twee Griekse woorden: eu (goed) en daimon (geest). Een goed leven leiden dat past bij jouw persoonlijkheid. Je wordt gedreven om jouw potentieel te leven en daarmee jouw leven zin te geven. Dat gaat over geluk op lange termijn.
In onze maatschappij gaat het over het verkopen van het goede leven met het aanprijzen van kortstondig, vluchtig geluk.
In onze maatschappij gaat het over het verkopen van het goede leven met het aanprijzen van kortstondig, vluchtig geluk. Reclameboodschappen zijn vaak gebaseerde op archetypische verhalen. Dat zijn universele verhalen in het collectieve bewustzijn van de mens. Dat maakt dat wij ons verbonden en aangesproken voelen door die reclameboodschappen. Wat we vergeten is dat een product of dienst wordt gekoppeld aan dit archetypische verhaal, maar dat het in feite los staat van elkaar. Het drankje dat je drinkt, bepaalt niet het gezellige samenzijn met vrienden op een zomerse dag. Het type luiers dat je koopt bepaalt niet of je al dan niet een goede ouder bent. Het gaat over het beeld van het goede leven creëren en niet over het goede leven zelf. Het brengt ons verder weg van onze authenticiteit, van ware verlangens en wat er echt toe doet.
Het drankje dat je drinkt, bepaalt niet het gezellige samenzijn met vrienden op een zomerse dag.
Drie pijlers van een goed leven
Eudemonistisch geluk ontstaat als jij jezelf toestaat om te floreren. Elk mens heeft unieke talenten en vaardigheden. Als je een leven leidt waarin je trouw bent aan jezelf, gericht op wat jij belangrijk vindt en waar jouw talent ligt. Dan leid je een goed leven. Wat je doet komt dan overeen met wie je bent. Dan voel je je compleet en op je plek. Als jouw waarden niet in overeenstemming zijn met je gedrag, dan ga je aan jezelf twijfelen en word je onzeker. Het streven naar hedonisme leidt niet naar meer welzijn. Hoe meer je streeft naar zoveel mogelijk plezier en daarbij pijn vermijd, hoe waarschijnlijker het is dat je een leven hebt zonder diepgang, betekenis en verbinding.
Deze drie pijlers helpen je om een goed leven te leiden.
Intrinsieke waarden
Word je bewust van jouw intrinsieke kernwaarden. Waarden die inherent zijn aan je mens zijn. Als je bezig bent met afgeleide waarden, dan richt je je aandacht op de verkeerde dingen. Zo kun je je bijvoorbeeld richten op meer geld verdienen. Welke waarde zit daaronder? Wat wil je echt?
Zelfsturing
Neem verantwoordelijkheid voor de keuzes in jouw leven en vertrouw op jezelf. Richt je niet op het voldoen aan de verwachtingen van anderen of het plezieren van anderen. Zoals verwachtingen die voortkomen uit onze cultuur of familie. Kijk eens naar alles wat je ‘moet’. Van wie moet dat? Komt dat echt vanuit jezelf of probeer je aan de verwachtingen van anderen te voldoen? Wat verlang jij en welke keuzes horen daarbij?
Mindful gedrag
Hoe meer eudemonistische activiteiten je doet, hoe meer het goede leven werkelijkheid wordt voor je. Dit kun je doen door het bijhouden van een dagboek. Noteer wat je op een dag doet en maak een onderscheid tussen hedonistische activiteiten zoals meer slapen, tv-kijken, winkelen en eudemonistische activiteiten zoals iemand anders helpen, studeren, een betekenisvol gesprek voeren en je zegeningen tellen. Op deze manier krijg je inzicht in je gedrag en kun je aanpassingen doen. Vaak zie je dat hedonistische activiteiten een automatisme zijn geworden. Als je meer mindful in het leven gaat staan, bewust en met aandacht leven, dan kun je bewust kiezen voor meer eudemonistische activiteiten en zal je meer betekenis ervaren op de lange termijn.
Plezier en een goed leven
Hedonistisch en eudemonistisch geluk sluiten elkaar niet uit. Het zijn twee verschillende concepten die naast elkaar bestaan. Het is niet zo dat streven naar genot en kortstondig plezier ‘slecht’ is. Je mag best een reep chocolade eten en daar van genieten. Of blij zijn met je nieuwe schoenen. Zolang je maar beseft dat het korte termijn geluk is. Hedonistisch geluk is een gevoelstoestand. Eudemonistisch geluk is een levensstijl.
Hedonistisch geluk is een gevoelstoestand. Eudemonistisch geluk is een levensstijl.
Het streven naar plezier (hedonisme) leidt niet tot een goed leven. Plezier komt voort uit een goed leven. Een leven waarin je verbonden bent met wat er toe doet voor jou, wat jouw leven betekenisvol maakt. Het is niet te koop en waarschijnlijk is het al aanwezig in jouw leven.
Mijn opa is al lang geleden overleden en zijn landje is al lang niet meer in de familie. Maar ik woon op een mooie plek met een grote tuin waar ik kleren kan dragen die vies mogen worden en de zelfgemaakte barbecue van mijn zoon in gebruik kan nemen. Geluk is slechts een kwestie van het vuur aansteken.
Kwalisite